در مسیرهای طولانی و گرمای طاقت‌فرسای تابستان، چیزی که راننده‌های ماشین سنگین را سر پا نگه می‌دارد، تنها قدرت موتور یا سواری نرم نیست؛ بلکه کولر کابین است که فضای کاری را قابل‌تحمل و حرفه‌ای می‌سازد. سیستم تهویه مطبوع یا کولر کامیون، برخلاف تصور ساده آن، یک مجموعه‌ی پیچیده از قطعات مکانیکی، الکترونیکی و گازی است که باید هماهنگ و دقیق کار کنند تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
در ادامه با مهم‌ترین قطعات کولر ماشین سنگین آشنا می‌شویم، قطعاتی که نقش حیاتی در ایجاد هوای خنک، سالم و پایدار در کابین دارند:
۱. کمپرسور کولر (AC Compressor)
قلب سیستم سرمایشی، کمپرسور است. این قطعه با فشرده‌سازی گاز مبرد (معمولاً R134a) و به جریان انداختن آن در سیکل کولر، فرآیند سرمایش را آغاز می‌کند. در کامیون‌های ولوو، اسکانیا یا بنز، کمپرسورها معمولاً برقی یا تسمه‌ای هستند و فشار کاری بالایی دارند. خرابی کمپرسور مساوی است با خاموشی کامل کولر.
۲. کندانسور (Condenser)
این قطعه در جلوی رادیاتور قرار دارد و نقش آن خنک‌کردن گاز فشرده‌شده توسط کمپرسور است. در حقیقت، کندانسور گرمای گاز را دفع می‌کند و آن را به حالت مایع درمی‌آورد. گرفتگی، نشتی یا آسیب فیزیکی در کندانسور، موجب کاهش چشمگیر بازده کولر می‌شود.
۳. اواپراتور (Evaporator)
درون کابین، اواپراتور مسئول خنک‌کردن هواست. گاز مایع‌شده در اواپراتور تبخیر می‌شود و در حین تبخیر، گرمای هوای داخل کابین را جذب می‌کند. این قطعه شبیه رادیاتور کوچک در پشت داشبورد نصب می‌شود و تمیز بودن آن نقش مهمی در جلوگیری از بوی بد و آلرژی دارد.
۴. فن تهویه یا بلوور فن (Blower Fan)
فن تهویه، هوای خنک‌شده توسط اواپراتور را با قدرت به داخل کابین می‌دمد. خرابی این فن باعث کاهش جریان هوا، صدای غیرطبیعی و حتی سوختن مقاومت فن می‌شود.
۵. فیلتر درایر (Dryer Filter)
درایر رطوبت و ناخالصی‌های گاز مبرد را جذب می‌کند. در کامیون‌های سنگین، به‌ویژه در شرایط جاده‌ای ایران که گرد و غبار بالاست، این فیلتر به‌شدت در سلامت کل سیستم تأثیر دارد.
۶. شیر انبساط یا اکسپنشن ولو (Expansion Valve)
وظیفه این قطعه کنترل مقدار گاز ورودی به اواپراتور است. شیر انبساط اگر تنظیم نباشد یا دچار گرفتگی شود، سرمای کولر افت می‌کند یا باعث یخ‌زدگی اواپراتور می‌شود.
نکات حرفه‌ای برای نگهداری کولر ماشین سنگین
- هر سال پیش از فصل گرما، کولر را سرویس کامل کنید.
- گاز مبرد باید با وزن دقیق و توسط دستگاه تزریق شود.
- شست‌وشوی کندانسور با آب فشار بالا (نه خیلی نزدیک) موجب بهبود عملکرد می‌شود.
- صدای غیرعادی از کمپرسور یا فن را جدی بگیرید.
- ۰۴/۰۴/۲۲